NOORD-NEDERLAND - Het aantal ontmantelde productielocaties van synthetische drugs in Noord-Nederland is in 2022 gestegen ten opzichte van het jaar daarvoor. In 2022 werden 11 drugslabs opgerold, in 2021 waren dat er nog 5. Ook het aantal ongelukken met drugslabs is toegenomen. En dat is een zorgelijke ontwikkeling, zegt sectorhoofd Sylvia te Wierik van de Dienst Regionale Recherche.


Uit de jaarlijkse cijfers van het aantal ontmantelde drugslabs en kwekerijen blijkt verder dat het aantal aangetroffen drugsdumpingen en opslaglocaties is gedaald ten opzichte van 2021.

Gevaar voor omgeving

In het Friese Haule kwam een man om het leven en raakte een man zwaargewond na een chemische ontploffing in een drugslab. En in Kiel-Windeweer in Groningen werd een lichaam aangetroffen op het terrein waar kort daarvoor een drugslab werd ontdekt. In Drachtstercompagnie werden in een woning tientallen vatten met chemicaliën aangetroffen na een melding van een brand. Het bleek echter geen brand maar een chemische ontploffing. Ook in Oude Pekela werd, na een melding van een brand, een drugslab aangetroffen. De omgeving moest worden ontruimd en tijdens de brand waren er meerdere ontploffingen.

Een mogelijke oorzaak van de toename in het aantal ongelukken kan zijn dat er – na de piek in instappen en aanhoudingen in 2020 als gevolg van ontcijferde cryptocommunicatie – minder ervaren criminelen aan het werk zijn. “Het werken met chemische stoffen en processen vergt specifieke kennis en ervaring – en dat lijkt te ontbreken met branden en explosies als gevolg”, zegt Te Wierik.

Zorgelijke ontwikkeling

Te Wierik noemt de toename in ongelukken zorgelijk. “Los van de strafbare feiten, het gevaar van een drugslab voor de omgeving is heel fors. Je kunt je niet voorstellen wat de impact is van een explosie in een drugslab op een woonwijk.”

Gerry, senior forensische opsporing, benadrukt dat. “Dat gevaar zien wij met eigen ogen, als we in een drugslab staan voor onderzoek. De Landelijke Faciliteit Ontmantelen (LFO) zorgt er natuurlijk voor dat het drugslab veilig is voor ons – maar we dragen altijd beschermende kleding.”

En dat is ook nodig, zegt Gerry. “In zo’n lab treffen we verschillende chemische stoffen aan, waarvan we nog niet weten wat het is. Dat zit in grote stalen ketels, maar ook nog wel in jerrycans of vaten. In amfetaminelabs ligt er vaak ook een bruine drab op de grond – een mengsel van allerlei soorten grondstoffen en restproducten die nodig zijn voor het chemische proces.”

Bij een ontploffing of een brand kunnen die chemische stoffen in de omgeving terecht komen. “Dat kan heel gevaarlijk zijn”, zegt Gerry. “Wij kleden ons niet voor niets in beschermende kleding en we gaan heel voorzichtig te werk. Vaak liggen er ook nog gasflessen of vaten, soms onder puin of andere spullen. Daar zit voor ons en de omgeving een risico in. Een ontploffing kan onderdelen uit een lab, zoals een zeer zware deksel van een ketel, tientallen meters ver wegslingeren. Als dat in een woonwijk gebeurt, is de schade niet te overzien.”

Verdachte omstandigheden

Het blijft daarom belangrijk om alert te zijn op signalen van drugslabs. Het signaleren van verdachte omstandigheden ligt in eerste instantie bij de politieagenten in de basisteams. “Zij zijn de ogen en oren in wijken en dorpen. Zij leggen allerlei bevindingen vast en zijn daarmee dus een belangrijk onderdeel van het onderzoek”, zegt Te Wierik. “Bij direct gevaar voor de omgeving, moeten we ook direct handelen. Dat doen we ook.”

Dat gevaar kan er ook zijn voor de collega’s die vervolgens ter plaatse gaan. “Er zijn duidelijke procedures voor wijkagenten en collega’s in de noodhulp: niet naar binnen gaan, afzetten en experts erbij halen”, vertelt Gerry. “LFO en FO komen vervolgens ter plaatse. LFO richt zich op het veiligstellen en wij op het onderzoek. De focus ligt daarbij op het achterhalen van verdachten, bijvoorbeeld door te kijken waar chemische stoffen en andere spullen, zoals vaten en ketels, vandaan komen. Dat onderzoek is complex – maar binnen de politie een prachtige combinatie van denkwerk en veldwerk.”

Melden helpt!

De politie heeft de burger hard nodig in de aanpak van deze criminaliteit. “Bij veel grotere onderzoeken of ontdekking van productielocaties van drugs blijkt dat de lokale bevolking al wel wist dat er iets niet deugde, maar er niet de vinger op kon leggen”, zegt Te Wierik. “We blijven dus benadrukken bij burgers om verdachte signalen te melden. Juist in de buitengebieden, waar we minder zicht hebben op alles wat gebeurt.”

Signalen zijn bijvoorbeeld chemische geuren of afgeplakte ramen en deuren. “Soms zie je ook verdachte personen die op vreemde tijden rondrijden met busjes of zie je opeens allemaal beweging rondom een schuur of loods, waarbij er gesleept wordt met spullen”, zegt Gerry. “Het zijn allemaal stukjes informatie die de politie nodig heeft in het onderzoek, juist om zoveel mogelijk informatie en bewijs te verzamelen.”

Melden helpt dus echt. “We begrijpen ook dat het spannend is om verdachte situaties of vermoedens te delen”, zegt Te Wierik. “Maar wij gaan heel zorgvuldig met tips en andere informatie om. En als je echt anoniem wil blijven, is er Meld Misdaad Anoniem. Je blijft anoniem, ook voor ons.”